In 2012 maakte de Zuid-Afrikaanse auteur Deon Meyer een opgemerkte entree in Nederland en Vlaanderen. Liefhebbers van literaire misdaadboeken met een hoog originaliteitsgehalte sloten hem meteen in de armen.
Op elke pagina ontmoet je zijn zeggingskracht: unieke stijlfiguren, dansende dialogen, grandioze humor en natuurlijk de onvergetelijke karakters waarin de complexe Zuid-Afrikaanse maatschappij weerkaatst wordt. Zijn verhalen dragen de littekens uit het verleden maar kijken hoopvol naar de toekomst.
Omdat het maar een héél kleine inspanning vraagt om te lezen in het Afrikaans, werden de antwoorden niet vertaald. Taal gaat om schoonheid en respect voor identiteit. Hoe het met de Afrikaner eigenheid gesteld is in het nieuwe Zuid-Afrika, is het hoofdthema van dit gesprek.
‘Dit is vir my lekker om Derdewêrelds te wees.’
Denkend aan multi-talig en multi-ethnisch Zuid-Afrika, hoe zou je je identiteit omschrijven?
Ek is ’n Suid-Afrikaner, wat Afrikaans praat.
Om 'n Afrikaner tussen ander etniese groepe te wees, is al wat ek ken. Dit voel normaal. En wanneer ek in Europa reis waar die etniciteit so monogaam is (en die taalverskeidenheid binne 'n enkele land so klein is) voel dit abnormaal en ongemaklik. Ek kommunikeer met my landgenote in Afrikaans, Engels, en die Sotho en Xhosa wat effens matig is.
Je schrijft in het Afrikaans. Staat deze taal sinds de val van het apartheidsregime onder druk? Hoe zie jij de toekomst van het Afrikaans?
Gerugte van druk op Afrikaans is erg oordryf. Die taal blom en groei, en die getal moedertaalsprekers is aan die toeneem - die afgelope dekade met byna 900 000. Met sowat 7 miljoen sprekers is Afrikaans die derde grootste taal in Suid-Afrika. Maar ek glo steeds die toekoms van Afrikaans lê in die vermoë van veral wit Afrikaansspekendes om in die Nuwe Suid-Afrika te integreer.
 |
| Wijngaard bij de Kaap © Jan&Jeannette |
Welke rol speelt de literatuur in het behoud ervan? Voel je bij jezelf en bij andere schrijvers een engagement in dit verband?
Ek meen ons moet versigtig wees om nie die rol van literatuur te oorskat nie. Suid-Afrika is ’n arm land, met ’n baie klein deel van die bevolking wat byvoorbeeld boeke kan beskostig. (En ’n beperkte persentasie van dié wat kan, is boekkopers of lesers.)
Ek skryf in Afrikaans omdat ek die taal liefhet, en nie noodwendig omdat ek voel dit sal Afrikaans help om te oorleef nie.
In Onzichtbaar hebben Afrikaners (Susan en Emma) moeite om toe te geven dat ze Afrikaans-talig zijn, ook onderling. Leeft er dan zoveel schaamte en schuldgevoel over vroeger?
Ek kan net vir myself praat. En ja, ek voel ’n groot skaame en skuldgevoel.
Is het Afrikaans creoolser geworden de laatste jaren? Jonge kunstenaars, rappers... lijken Afrikaanser te worden, meer tot het continent te gaan behoren.
Ja, Afrikaans het creoolser geword, veral onder die jong geslag. My kinders gebruik al hoe meer woorde uit Swart tale (en natuurlik uit Engels). Ek dink dit is ’n natuurlike proses. Net so interessant is dat Engels in Suid-Afrika ook al hoe meer ’n Afrika-kleur kry, ’n vermenging van Township-slang, Afrikaans en Engels. Dalk is daar ’n nuwe, eg-Suid-Afrikaanse taal in wording.
 |
| Textielschilder © zusjesweblog |
Je collega, Antjie Krog, heeft ooit gezegd: 'Als ik in Nederland ben, voel ik me heel erg Derde Wereld.' Kun jij je iets voorstellen bij die uitspraak?
Ja, absoluut. En dit is vir my lekker om Derdewêrelds te wees. Daar is ’n dinamiek en energie in Suid-Afrika wat Europa stadig en (vergewe my) vervelig laat voel.
Wat betekent het voor jou om Nederlandse en Vlaamse lezers te hebben?
Dit is vir my ’n reuse-voorreg en eer om in ander tale as Afrikaans gelees te word, natuurlik veral die ‘familie-tale’ an Nederlands en Vlaams.
 |
| Indische markt in multi-culti Zuid-Afrika © 123_456 |
Ons polisiediens het die afgelope twee dekades deur groot veranderinge en transformasies gegaan (waaroor ek breedvoerig in die roman ‘Spoor’ geskryf het). Dienslewering en doeltreffendheid het in die laaste vier jaar dramaties verbeter, en ek glo die verhouding tussen publiek en polisie sal (stadigaan) herstel en normaliseer.
Als ik kijk naar de thema’s van je boeken, dan zie ik de uitdagingen en de pijnpunten van de Zuid-Afrikaanse maatschappij: het hokjesdenken, de corruptie, de positieve discriminatie, de grondclaims, het Black Economic Empowerment… maar ook tekens van hoop (inspecteur Pathudie die zich niet laat omkopen b.v., doorsnee mannen en vrouwen die het beste van zichzelf geven enz.). Wat voel jij als je aan de toekomst denkt… bezorgdheid, angst misschien, of eerder vertrouwen, optimisme?
Die probleem is dat veral mense in Europa net die slegte nuus oor Suid-Afrika hoor. Daar is baie positiewe tekens, en ons het tamaai vordering gemaak in die laaste 17 jaar. Ek is vol vertroue en baie positief oor Suid-Afrika. Ons het groot uitdagings, maar ons demokrasie is sterk, en daar is geweldig baie welwillendheid onder gewone mense.
 |
| Eindeloos landschap... © Jan Slangen |
Inderdaad. En ek wil graag Nederlanders nooi om dit ook te kom doen. Suid-Afrika is die mooiste land op aarde, met die wonderlikste, vriendelikste mense. En dit is nog bekostigbaaar ook!
Taaltips=
Effens: ietwat
Dalk: misschien
Tamaai: enorm (cf. almighty)
Lees hier de recensies van Duivelspiek, Dertien uur en Onzichtbaar
Geen opmerkingen:
Een reactie posten