Floris van Straaten was correspondent voor NRC Handelsblad in Londen van 2005 tot 2010. Van daaruit schreef hij regelmatig over de groeiende en diversifiërende multiculturele samenleving. Uit zijn boek 'Londen, multicultureel Mekka aan de Theems' blijkt dat de overheid en de Londenaars anders omgaan met hun nieuwe burgers.
Hoe verfrissend is dat voor ons en onze beleidsmensen ?
En welk gezicht zal Londen aan de Olympische Spelen geven ?
Eerder was Floris van Straaten voor dezelfde krant onder meer gestationeerd in New Delhi. Hij is nu Azië-redacteur bij NRC in Rotterdam.
'De Engelsen zijn er heel goed in om de besten uit de wereld bij elkaar te brengen en dan anderen een hoofdrol te laten spelen.'
1. Je woonde in de jaren '80 en tussen 2005 en 2010 in Londen. Zag je zelf ook het verschil in houding tegenover de migranten : de weg van openlijke, zelfs geïnstitutionaliseerde discriminatie naar veel meer respect?
Zelf ben ik in die eerste periode betrekkelijk weinig schokkende gevallen van discriminatie tegengekomen, al herinner ik me een collega bij het persbureau Reuters die klaagde dat bij haar vriendje thuis over zwarten denigrerend als ‘nignogs’ werd gesproken. Die familie kwam echter uit de provincie, niet uit Londen. Voorts hoorde ik via een goede Nederlandse vriend, een homoseksueel met een zwarte Engelse vriend, over de toen nog tamelijk frequente discriminatie van zwarten.
Je proefde destijds ook dat er een stevige kloof gaapte tussen de etnische minderheden en de rest van de bevolking. Daarbij moet wel in aanmerking worden genomen dat het toen economisch gezien niet goed ging in Groot-Brittannië en er een soort verlate klassenstrijd gaande was tussen Margaret Thatcher en de vakbonden. De tweede keer dat ik in Londen woonde, ging het allemaal veel meer ontspannen toe en was het wederzijdse respect sterk toegenomen.
 |
| © Dunechaser |
Ten dele. Een van de redenen dat immigranten in Londen gedijen is volgens mij zeker dat de overheid minder bemoeizuchtig is dan in bij voorbeeld Nederland, zeker op economisch terrein. Anderzijds ben ik geen aanhanger van het multiculturalisme als beleid. Dat is er immers op gericht de immigrant op zijn gemak te stellen door de cultuur van zijn land van herkomst zoveel mogelijk op de nieuwe woonplaats te laten overplanten en hem niet lastig te vallen met de Westerse waarden. Ik geloof wel degelijk dat het beter is immigranten die nog geen Engels spreken dat bij te brengen. Ook vind ik dat de overheid duidelijke grenzen moet aangeven wat voor culturele waarden niet aanvaardbaar zijn: besnijdenis van jonge meisjes, gedwongen huwelijken, eerwraak enz. Zulke normen hoeven de loyaliteit aan de nieuwe staat niet in de weg te staan.
 |
| Brick Lane © The Ewan |
Ja zeker, maar verplicht zijn die niet. Wie een Brits paspoort wenst, moet echter examen doen. Om dat te halen is een bepaald niveau in het Engels nodig en ook een zekere kennis van de maatschappij en geschiedenis. Groot-Brittannië kent bovendien – anders dan Nederland - een speciale ceremonie waar nieuwe burgers hun paspoort kunnen krijgen. Wordt vaak zeer gewaardeerd door de nieuwe Britten.
4. Verdraagzaamheid kun je blijkbaar ook exporteren. Een opvallende gedachte. Polen in het thuisland zouden toleranter zijn geworden door de invloed van de talrijke Poolse migranten in Londen. Ben je het eens met die gedachte en zouden ook andere landen dezelfde inspiratie kunnen opdoen ?
Dat is niet zo’n vreemde gedachte. Ideeën worden natuurlijk voortdurend op die manier overgebracht. In beide richtingen (en natuurlijk ook niet alleen maar goedaardige concepten zoals verdraagzaamheid). Bekend is ook uit de tijd van het Empire hoe studenten uit de koloniën na een studie in Londen en elders in het moederland begonnen te beseffen dat zij ook zelf het bestuur in eigen land konden nemen, zoals de Britten dat zelf thuis ook deden. Zie bij voorbeeld de oprichting van de Indiase Congrespartij in 1885. Ze gingen zich steeds gelijkwaardiger voelen.
 |
| White Chapel Market © Thee Erin |
5. Denk je dat Nederlandse en Belgische beleidsmakers en burgers aan de slag moeten met de ideeën uit dit boek (bijvoorbeeld minder regelgeving)?
Het zou goed zijn als er minder beperkende regels voor immigranten zouden komen. Te veel bemoeizucht werkt vaak averechts. Maar de kern is vooral om je niet zenuwachtig te laten maken door de komst van immigranten en niet krampachtig te doen. Zie ze niet als een bedreiging maar als een mogelijkheid om je eigen samenleving sterker te maken.
6. Er is een aanzienlijke Indiase gemeenschap in Londen. En jijzelf hebt persoonlijke banden met India. Hoe kijken de mensen die je kent terug op de koloniale erfenis: sceptisch of eerder in de geest van historicus Niall Ferguson ?
Van echte animositeit is geen sprake, maar soms borrelen de emoties even op. Zoals in 2007 toen er een mooie, goed opgevoede Indiase actrice, Shilpa Shetty, deelnam aan de Engelse versie van Big Brother. Ze werd daar door een botte Britse deelneemster herhaaldelijk beledigd. Dat zette toen kwaad bloed bij sommige Indiërs. Maar de eerlijkheid gebiedt te zeggen dat ook veel Britten zich ergerden aan die Britse.
Toch ken ik maar weinig Indiërs die met warmte terugblikken op de koloniale periode. Ze zijn zich te zeer bewust van de kwalijke kanten ervan en ook voelen ze zich gekwetst in hun trots dat ze ondergeschikt waren aan de Britten.
 |
| Hindoe-tempel Neasden © Meophamman |
Daar zou ik op zetten een bezoek aan Brick Lane (in het bijzonder aan de Jaame Mashed-moskee, die 300 jaar geleden een kerk van gevluchte Franse Hugenoten was en daarna onder meer een synagoge) en Whitechapel Road met zijn markt, vooral bezocht door moslims maar ook door veel anderen. Verder zou ik Brixton (met zijn eveneens zeer kleurrijke markten in het centrum) opnemen in het programma en ook door die wijk willen rondlopen. Bezoek verder de enorme Hindoe-tempel in de noordelijke wijk Neasden en sla ook Southall in het westen niet over, waar heel veel sikhs zitten maar ook veel Pakistanen. Veel opschriften zijn er niet in het Engels maar in het Punjabi of andere talen. Ook een bezoekje aan Stamford Hill, bolwerk van orthodoxe joden, zou niet mogen ontbreken. Maar je kunt ook een paar uur wandelen door het centrum van wijken als Ealing en Enfield en onder de indruk raken van het multicuturele karakter van Londen. Je struikelt er bijna over alle mensen van buitenlandse afkomst.
8. Je was zelf ook een - zij het tijdelijke - migrant. Vind je dat Engelsen wel vriendelijk zijn maar niet echt gastvrij en misschien zelfs onverschillig ... zoals iemand oppert in het boek ?
Het is natuurlijk gevaarlijk te generaliseren maar Engelsen zijn in mijn beleving over het algemeen hoffelijker dan Nederlanders (zolang ze niet te veel bier op hebben). De meesten zijn ook vriendelijk. Als je eenmaal bij hen binnen bent, zijn ze ook wel degelijk gastvrij (met de nodige nadruk op ‘als’).Tegelijkertijd houden ze doorgaans wel enige afstand tot je (en tot elkaar). Meer dan in Nederland. Vergeet overigens niet dat de verhoudingen in Londen heel anders liggen dan in de meeste andere delen van het land. In een grote stad is de onverschilligheid jegens medebewoners uiteraard veel meer verbreid dan in kleinere plaatsen.
 |
| Brick Lane © Kfein |
Ja, het zullen geen extravagante Spelen worden als in Peking. En de Engelsen zullen betrekkelijk weinig medailles winnen, net als op Wimbledon en in de Londense City met al zijn buitenlandse banken. Ze zijn er heel goed in om de besten uit de wereld bij elkaar te brengen en dan anderen een hoofdrol te laten spelen.
Boris Johnson kan zelf extra kleur aan de Spelen geven. Hij is geen stijve hark en houdt van sport. Hij is geschikter voor de rol van gastheer van de Spelen dan zijn rivaal Ken Livingstone. Die laatste heeft niets met sport en probeerde de Spelen alleen maar naar zijn stad te krijgen omdat hij hoopte dat die een sociale en economische impuls konden geven aan het (overigens sterk multiculturele) oosten van de stad. De Spelen vinden vooral plaats in de wijk Stratford en omgeving.
10. Ga je deze zomer zelf naar de OS ? Of moeten we jou b.v. voorstellen met een goed boek van een Londense of Indiase auteur ?
Haha, ik zit dan waarschijnlijk bij mijn Indiase schoonfamilie in Bangalore voor ons jaarlijkse bezoek. Dus het zal wel een Indiaas boek worden of de televisie om te kijken hoe de Spelen verlopen. Hoorde overigens van een bevriende zakenman dat de prijs van een kaartje voor de topnummers van de atletiek is opgelopen tot zo’n 400 euro per stuk. Die besteed ik toch liever ergens anders aan.
Het boek van Floris van Straaten
Geen opmerkingen:
Een reactie posten